Η Πάτρα, πρωτεύουσα της Αχαΐας και περιφερειακή πρωτεύουσα της Δυτικής Ελλάδας, βρίσκεται στη Β.Δ. Πελοπόννησο, έχει πληθυσμό 250.000 κατοίκων και επικοινωνεί με όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και της Ευρώπης από τη στεριά, τη θάλασσα και τον αέρα. Αποτελεί μια ενδιαφέρουσα και ελκυστική πόλη για διαμονή, με ιστορικά μέρη αλλά και σύγχρονα χαρακτηριστικά και ρυθμούς.

Σύντομη Ιστορία της Πάτρας
Τα αρχαιότερα ίχνη μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας στην Πάτρα ανιχνεύονται στην Πρωτοελλαδική περίοδο στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ., και έκτοτε ο χώρος της κατοικείται συνεχώς. Από την πρώτη μεγάλη περίοδο ακμής της, τη μυκηναϊκή (1580-1100 π.Χ.), είναι γνωστά τα ονόματα τριών πολιχνών που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της: της Αρόης στη θέση της σημερινής Πάτρας, της Μεσάτιδος στη Βούντενη και της Άνθειας στην περιοχή του Ρίου. Οι Αχαιοί της Λακωνίας με αρχηγούς τον Πρευγένη και το γιο του Πατρέα, μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Πελοπόννησο στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής, έρχονται στην Πάτρα και εκδιώκουν τους Ίωνες κατοίκους της, οι οποίοι καταφεύγουν αρχικά στην Αθήνα και από εκεί στη Μικρά Ασία. Έκτοτε η Πάτρα, ευρισκόμενη στην περιφέρεια του ελληνικού χώρου, φαίνεται ότι δε συμμετέχει ενεργά στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας. Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο στέκεται στο πλευρό των Αθηναίων και με την προτροπή του Αλκιβιάδη κατασκευάζει μακρά τείχη από την ακρόπολη ως το λιμάνι της. Όταν το 280 π.Χ. πρωτοστατεί στην ίδρυση του Β/ Αχαϊκού Κοινού, τότε που για πρώτη φορά η πρωτοβουλία των πολιτικών κινήσεων μεταφέρεται από την Ανατολική στη Δυτική Αχαΐα, διέρχεται τη δεύτερη ακμή της. Αλλά την τρίτη και μεγαλύτερη περνά κατά τα ρωμαϊκά χρόνια όταν, μετά την καταστροφή της Κορίνθου το 146 π.Χ., το λιμάνι της γίνεται η πύλη επικοινωνίας με τη Δύση, και το 14 π.Χ. ο Αύγουστος ιδρύει εδώ ρωμαϊκή αποικία. Η νέα πολυεθνική πόλη καθίσταται αυτόνομη με δικαίωμα κοπής δικού της νομίσματος. Κατασκευάζονται μεγάλα δημόσια οικοδομήματα και δημόσια έργα (ναοί, αγορά, Ωδείο, αμφιθέατρο, λιμάνι, δρόμοι, γέφυρες, υδραγωγείο, κλπ.), τα γεωργικά και βιοτεχνικά της προϊόντα εξάγονται παντού και η ύπαιθρός της με την εφαρμογή ειδικού κτηματολογίου οργανώνεται με αγροικίες. Έχουν βρεθεί σημαντικότατα ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά ψηφιδωτά, η πλουσιότερη συλλογή στην Ελλάδα, και θα στεγαστούν σύντομα σε νέο Μουσείο.

Σύμφωνα με την παράδοση, στην Πάτρα μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας, ο προστάτης Άγιος της πόλης. Από το πρωτοβυζαντινό παρελθόν της πόλης οι ανασκαφές των τριάντα τελευταίων ετών έφεραν στο φως δημόσια λουτρά και λείψανα χριστιανικών βασιλικών. Ο ισχυρός σεισμός του 300 μ.Χ., και αργότερα οι βαρβαρικές επιδρομές στέκονται η αφορμή για την παροδική παρακμή της πόλης. Γύρω στο 805 η πόλη σώθηκε από επίθεση Σλάβων που ήταν εγκατεστημένοι στην πλησιόχωρη ύπαιθρο. Η επανάσταση των Σλάβων κατεστάλη δυναμικά από την κοσμική και εκκλησιαστική εξουσία, και κατά την παράδοση με θαύμα του Αγίου Ανδρέα. Η επισκοπή της Πάτρας, αρχικά υπό την επισκοπή της Κορίνθου, προήχθη τότε σε μητρόπολη. Με την πόλη συνδέεται το όνομα του περίφημου βυζαντινού λογίου και ανθρωπιστή, Αρέθα επισκόπου Καισαρείας, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάτρα στα μέσα του 9ου αι.

Μετά την κατάληψη της Πάτρας από τους Λατίνους το 1205, η πόλη αποτέλεσε βαρωνία υπό το Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Γύρω στο 1207 ιδρύθηκε η λατινική αρχιεπισκοπή στην πόλη. Το 1267 η βαρωνία πουλήθηκε από τον τελευταίο βαρώνο στον αρχιεπίσκοπο της Πάτρας για 16.000 χρυσά νομίσματα. Έκτοτε οι λατίνοι αρχιεπίσκοποι διοίκησαν την Πάτρα ως αυτόνομοι άρχοντες. Ταυτόχρονα το ενδιαφέρον των Βενετών για την πόλη αυξανόταν και την κατέλαβαν για σύντομο χρονικό διάστημα. Επανήλθε στους Βυζαντινούς όταν ο Κωνσταντίνος ΙΑ/ Παλαιολόγος, δεσπότης του Μυστρά, την κατέλαβε το 1430. Η πόλη παραδόθηκε στον Μωάμεθ Β/ τον Πορθητή στις 15 Μαΐου 1458.

Κατά την Τουρκοκρατία η Πάτρα συμμετείχε στην επανάσταση του 1770 (Ορλωφικά). Η επανάσταση κατεστάλη βίαια στις 13 Απριλίου, ημέρα της Μ. Παρασκευής. Η πόλη κάηκε και το 1779 από τους Τουρκαλβανούς. Η συμβολή της στην Επανάσταση του 1821 ήταν σημαντική. Η εφορεία της Πελοποννήσου της Φιλικής Εταιρείας είχε έδρα της την Πάτρα. Στις 22 Μαρτίου 1821 επαναστατήσαντες Έλληνες μαζί με τους κατοίκους της Πάτρας συγκεντρώθηκαν στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου, όπου ο μητροπολίτης Γερμανός έψαλε τρισάγιο υπέρ εκείνων οι οποίοι θα έπεφταν στον αγώνα και προσευχήθηκε υπέρ του Αγώνα. Οι αγωνιστές ορκίσθηκαν τον υπέρ πίστεως και πατρίδος όρκο.

Ένα έτος μετά την απελευθέρωση της πόλης, καταρτίσθηκε με εντολή του Ιωάννη Καποδίστρια το πρώτο "σχέδιο πόλεως" (1829) με ομοιόμορφο ορθογώνιο κάναβο κατά το ιπποδάμειο σύστημα από τον κερκυραϊκής καταγωγής μηχανικό Σταμάτιο Βούλγαρη. Λίγα χρόνια μετά το τέλος της επανάστασης και τη μεταφορά της πρωτεύουσας του Ελληνικού κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα (1834), η Πάτρα μεταμορφώνεται ραγδαία σε σημαντικό αστικό και οικονομικό κέντρο, με αξιόλογη κοινωνική οργάνωση και υψηλό επίπεδο πολιτιστικής ζωής. Η ανάπτυξη αυτή βοήθησε την πόλη να ζήσει την πιο γοητευτική της περίοδο, τη λεγόμενη “Belle epoque” από το 1900 ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Γι' αυτή της την ακμή χρειάστηκαν προϋποθέσεις που έλειψαν από τις άλλες ελληνικές πόλεις, όπως η έντονη εμπορική και βιομηχανική δραστηριότητά της με βασικό άξονα την εξαγωγή της σταφίδας και η συνεχής επικοινωνία με τα νησιά του Ιονίου και την Ιταλία.

Η Πάτρα του 1900 διαιρείται, όπως και η σημερινή, στην Άνω και στην Κάτω Πόλη. Το κάστρο της πόλης υψώνεται σε πρόβουνο του Παναχαϊκού, στη θέση της αρχαίας ακρόπολης και κτίστηκε πιθανότατα στο δεύτερο μισό του 6ου αι., μετά το σεισμό του 551 που έπληξε την περιοχή. Στις εξωτερικές όψεις των τειχών έχουν ενσωματωθεί μαρμάρινοι δόμοι, σπόνδυλοι κιόνων και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη, προερχόμενα από κτήρια της αρχαιότητας. Η Κάτω Πόλη αναπτύχθηκε μετά την απελευθέρωση στην πεδιάδα, κατά μήκος της ακτής. Κέντρο της είναι η πλατεία Γεωργίου Α/, όπου βρίσκεται το δημοτικό θέατρο "Απόλλων", έργο του Ε. Ziller (1872). Ο ναός του Αγίου Ανδρέα βρίσκεται στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η οποία διατηρήθηκε μέχρι τις αρχές του 18ου αι. Ο ναός επισκευάστηκε από τους Βενετούς γύρω στα 1700 και ισοπεδώθηκε από τους Τουρκαλβανούς την εποχή των Ορλωφικών (1770). Στη θέση του κτίστηκε το 1836 από τον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου ο λεγόμενος σήμερα "μικρός ναός" του Αγίου Ανδρέα, ενώ δίπλα του ο σύγχρονος μεγάλος ναός άρχισε να κτίζεται το 1908. Η Παντάνασσα στην Κάτω Πόλη (1857-1859), έργο των Καυταντζόγλου και Φρεαρίτη, ο Αγγλικανικός ναός του Αγίου Ανδρέα (1872) στην ομώνυμη οδό, και ο μητροπολιτικός ναός του Ευαγγελισμού στην οδό Μαιζώνος αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της εποχής. Στην νοτιοανατολική πλευρά του λόφου της Ακρόπολης είναι κτισμένη κάπως άτακτα η Άνω ή Παλιά Πόλη. Εκεί υπήρχαν οι παραδοσιακές κατοικίες των Πατρινών προκρίτων, του Ρούφου, του Παπαδιαμαντοπούλου, καθώς και το παλιό δημοτικό νοσοκομείο, που κτίστηκε σύμφωνα με τα σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Hansen και θεμελιώθηκε από τον Όθωνα το 1857. Από τις όμορφες κατοικίες της εποχής αυτής, αρχοντικά της πόλης και επαύλεις των προαστίων, ελάχιστες σώζονται σήμερα.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών στεγάζεται σε παλιά ιδιωτική οικία, δωρεά του Καραμανδάνη, στη γωνία των οδών Αράτου και Μαιζώνος 14 παρά την πλατεία Όλγας. Στις πέντε αίθουσές του εκτίθενται αντιπροσωπευτικά δείγματα όλης της αρχαίας ιστορίας της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής της. Χαρακτηριστικότερα από τα ευρήματά του είναι το μαρμάρινο αντίγραφο της Αθηνάς Παρθένου του Φειδία, τρία εναέτια πρωτότυπα γλυπτά με παράσταση Αμαζονομαχίας από το ναό της Τρικλαρίας Αρτέμιδος, ρωμαϊκό ψηφιδωτό δάπεδο με παραστάσεις Μουσικών και Αθλητικών Αγώνων, χαρακτηριστικά πήλινα, μεταλλικά και άλλα αντικείμενα όλων των περιόδων της, ταφικά σύνολα της ελληνιστικής περιόδου και μια εξαιρετική συλλογή γυάλινων ρωμαϊκών αγγείων.

Στην Πάτρα γεννήθηκαν ο Κωστής Παλαμάς, ο γλύπτης Μέμος Μακρής και ο συνθέτης Λιόλιος. Ένα αξιόλογο πολιτιστικό στοιχείο της σύγχρονης πόλης είναι το ετήσιο καρναβάλι, παράδοση η οποία εισήχθη από την Ιταλία τον περασμένο αιώνα. Το λιμάνι της Πάτρας, όπως και στο παρελθόν, αποτελεί και σήμερα την εμπορική και τουριστική πύλη της Ελλάδας προς την Δύση, ενώ στην ανάπτυξη της πόλης σημαντικό ρόλο παίζουν οι εμπορικές και πολιτιστικές επαφές της με την Ιταλία.


Δικτυακός τόπος Δήμου Πατρέων: http://www.patras.gr